هوش هیجانی پایین از دید دکتر ماکان آریا پارسا

هوش هیجانی پایین چه عواملی دارد؟ چه کارهایی را می توان برای بالا بردن هوش هیجانی انجام داد؟ همه ما تاکنون یکبار اصطلاح IQ را شنیده ایم که نشان دهنده میزان هوش افراد است. با این حال ممکن است بسیاری از ما تاکنون واژه هوش هیجانی یا EQ را نشنیده باشیم. این عبارت اولین بار در سال های 1964 بیان شده و مفهوم آن به معنای توانایی احساساتی انسان در واکنش به دیگران و احساسات خود است که با 5 شاخصه مشخص می شود. در ادامه با ما باشید تا به این 5 فاکتور و پاسخ سوالاتی که در ابتدا مطرح کردیم بپردازیم.

منظور از هوش هیجانی پایین چیست؟

به گفته دکتر ماکان آریا پارسا هوش هیجانی پایین یکی از علل مهم در رد صلاحیت بسیاری از افرادی است که برای انتخاب یک جایگاه شغلی مهم اقدام می کنند. شاید بتوان گفت از سال های 1900 به بعد، اصطلاحات جدیدی راجع به شناخت مهارت های انسانی به خصوص در حوزه روانشناسی ارائه شده اند که از آن جمله می توان به هوش اجتماعی و هوش هیجانی اشاره کرد. قبل از اینکه بخواهیم راجع به هوش هیجانی پایین، علل و راهکارهای ارتقا آن صحبت کنیم، بهتر است کمی با این مفهوم آشنا شوید.

برای تعریف هوش هیجانی به تعاریفی از بزرگان حوزه روان شناسی اشاره می کنیم که به شرح زیر می باشند:

• سالووی و مایر (محققان پیشگام در زمینه هوش هیجانی): دکتر ماکان آریا پارسا اعتقاد دارد که به توانایی افراد در نظارت و پایش احساسات و هیجانات آنان گفته می شود که می توانند از این مهارت خود در راستای راهنمایی تفکر و رفتارشان استفاده کنند.
• دانیل گلمن (نویسنده آمریکایی کتاب هوش عاطفی): به توانایی انسان و پشتکار او در شرایط نامناسب روحی و انگیزه دادن به خود، هوش عاطفی می گویند. ایشان هوش هیجانی را مجموعه ای از توانایی های یک انسان نامیده اند که هیجانات را در خودشان یا دیگران تنظیم می کنند.

پس از یک دوره، گلمن تعریف کامل تری را با ذکر 5 فاکتور مهم در مورد هوش هیجانی تعریف می کند که ما آن را به عنوان تعریف نهایی درنظر می گیریم:

• آگاهی از خویشتن (Self-Awareness): به توانایی انسان در شناخت ارزش‌ها و توانایی ‌هایشان گفته می شود.
• خود تنظیمی (Self-Regulation): به توانایی فرد در تغییر وضعیت مختل کننده خود گفته می شود که می تواند آن را کنترل کرده و جهت دهی کند.
• انگیزش و خود انگیزشی (Motivation): به توانایی فرد در کنترل انگیزه و احساسات خود گفته می شود که می تواند به او انگیزه دهد.
• همدلی (Empathy): به توانایی فرد در درک احساسات دیگران گفته می شود که می تواند از دید او به مسائل نگاه کند.
• مهارت اجتماعی (Social Skill): به توانایی افراد در برقراری ارتباط با دیگران، تعامل صحیح با آنها و درکشان از همدیگر گفته می شود.

علائم هوش پایین کدامند؟

طبق صحبت های دکتر ماکان آریا پارسا از آنجایی که ممکن است شما هم به عنوان فردی باشید که هوش هیجانی پایین دارد، می خواهیم علائمی را بیان کنیم که نشان دهنده این مشکل هستند. در صورتی که شما هم این نشانه ها را در خود مشاهده می کنید، پیشنهاد می کنیم حتما ادامه مقاله را مطالعه کنید.

• همیشه حق به جانب بودن: یکی از ویژگی هایی که همواره می توان در این افراد مشاهده کرد، عدم تعامل صحیح با دیگران است. آنها همیشه خود را حق به جانب می بینند و همواره با دیگران بحث می کنند. همچنین مشخصه دیگر، ضعیف بودن روحیه توجیه پذیری و قبول کردن اشتباهات رفتاری آنها است.
• ·        غافل بودن از احساسات دیگران: یکی از ویژگی های ملموس دیگر که جزو علائم هوش پایین افراد است، شگفت زده شدن آنها از فهمیدن اینکه اطرافیان شان از آنها ناراضی هستند می باشد؛ چراکه آنها نمی توانند درک کنند دیگران نسبت به آنها چه احساسی دارند و یا دچار سوء تفاهم هستند.
• بی احساس رفتار کردن: اینکه افراد نتوانند درک درستی از زمان و مکان داشته و یا حرف درستی را در جای خود بزنند، نشان از هوش هیجانی پایین آنها است. در واقع عدم واکنش مناسب به رویداد اطراف یک نشانه از EQ کم است. مثلا ممکن است پس از یک رویداد غم انگیز، شوخی کنند یا رفتارهای غیرمنتظره و یا بیش از حد اغراق آمیز از خود سر دهند.

علت EQ پایین چیست؟

به گفته دکتر ماکان آریا پارسا حتما اطراف شما افرادی هستند که هوش هیجانی پایین تری دارند و نشانه هایی را که بیان کرده ایم، در آنها دیده می شوند. آیا تا به حال از خود پرسیده اید که دلیل پایین بودن این مهارت در برخی انسان ها چیست؟ چه بهتر است قبل از اینکه بخواهیم راهکارهای بالا بردن هوش هیجانی را بیان کنیم، با دلایل پایین بودن آن بیشتر آشنا شویم. در این خصوص می توان گفت:

• عدم آموزش عاطفی: ممکن است شما 2، 3 یا 4 دهه از زندگی را گذرانده باشید. آیا تاکنون کلاسی را برای تقویت مهارت احساسی خود شرکت کرده اید؟ دوره هایی برای تقویت اعتماد بنفس، تنظیم هیجانات، احساسات و تعامل با دیگران؟ جواب بیشتر افراد به این پرسش “نه” است. همین پرسش و پاسخ خود به روشنی بیان می کند که پایین بودن هوش هیجانی در برخی از اطرافیان ما به دلیل فقدان آموزش صحیح آنها است که باید از دوره کودکی شروع شود.
• هوشیار نبودن: عدم هوشیاری افراد از تاثیراتی که ممکن است با احساسات و رفتار خود به دیگران داشته باشند، یکی دیگر از عللی است که می تواند هوش هیجانی شما را پایین نگه دارد. در نتیجه هرفردی باید نسبت به این موضوعات اطلاعات کافی داشته باشد.
• پایین بودن سطح احساسات: همانطور که گفتیم، EQ بیشتر راجع به عملکرد انسان ها برمبنای احساسات آنها است. در نتیجه اگر افرادی از نظر احساساتی که دارند مانند همدلی، اعتماد بنفس و مهارت های مرتبط با آنها مانند مدیریت احساسات یا بروز آن به حالت غیرطبیعی رفتار کنند، هوش هیجانی پایینی دارند.

5 راهکار برای بالا بردن هوش هیجانی

حال که با علل هوش هیجانی پایین و نشانه های آن آشنا شدیم، بهتر است برای بالا بردن هوش هیجانی اقداماتی را انجام دهید. برخی از بهترین راهکارهای آن عبارتند از:

• آموزش دیدن: بهتر است آموزش خود را برای افزایش مهارت EQ شروع کرده یا بیشتر کنید. مثلا درباره احساسات و روابط بین فردی کتاب بخوانید، در کارگاه ها و آموزشگاه هایی که دوره هایی متمرکز بر هوش هیجانی و مهارت ارتباطی دارند شرکت کنید.
• تعامل با دیگران: شما می توانید در این کارگاه ها، با افراد دیگر معاشرت داشته باشید و تلاش کنید نقاط ضعیف یکدیگر را در بخش هوش عاطفی گزارش دهید.
• تعیین هدف برای زندگی شخصی: طبق نظر دکتر ماکان آریا پارسا برای آنکه بتوانید سمت و سویی به زندگی خود بدهید که یک راه مهم برای درمان هوش پایین است، می بایست اهدافی را برای زندگی شخصی خود درنظر بگیرید. بهتر است این هدف ها در راستای مدیریت بهتر مهارت های شخصی شما و خودپروری باشند.
• همدلی بیشتر: شما می توانید تمرین های همدلی را برای افزایش سطح مهارت های احساسی خود انجام دهید. این کار می تواند به درک احساسات دیگران و نیز کسب تجربیات بیشتر نیز کمک کند.
• گرفتن فیدبک: بازخوردهای صادقانه دریافت کنید تا بتوانید میزان پیشرفت خود را در نحوه برخورد با احساسات و تعامل دیگران دریافت نمایید.

دیگر راهکارهای افزایش هوش هیجانی

5 مورد دیگر از راهکارهایی که می توانید برای بالا بردن هوش هیجانی استفاده کنید عبارتند از:

• مشاوره از روانشناسان: یک راهکار مهم درمان هوش پایین، مشاوره گرفتن از روانشناسان متخصص است. در این حالت شما می توانید علت دقیق چنین مشکلاتی را در شخصیت خود ریشه یابی کرده و راه حل های علمی و تحقیق شده را به کار ببرید. در این حالت مهم است که از یک متخصص با تجربه استفاده کنید.
• تمرین و تکرار تعاملات عاطفی: یک راه حل خوبی که می تواند منجر به درمان هوش پایین شود، تمرین و تکرار است. مثلا روی احساسات خود برچسب بزنید و آنها را نامگذاری کنید تا بتوانید درک و کنترل بهتری روی آن داشته باشید. همچنین قبل از پاسخ دادن، نفس بکشید، سعی کنید حالت ایده آل خود را حفظ کنید.
• تقویت مهارت اجتماعی: یک رکن بسیار مهم برای ارتقا هوش هیجانی پایین، تقویت مهارت های اجتماعی است. با دیگران رابطه مثبتی ایجاد کرده و تلاش کنید با علاقه، شوخ طبعی و همدلی آن را عمیق تر کنید. پذیرای دیدگاه های مختلف و مخالف باشید و بازخوردهای سازنده و مفید را ارائه کنید.

• مهارت گوش دادن خود را فعال کنید: یکی از ویژگی های افرادی که EQ خوبی دارند، خوب گوش کردن است. پیش از پاسخگویی، به دقت به حرف های طرف مقابل گوش دهید.
• حفظ و ارتقا انگیزه: در نهایت بهتر است برای برطرف کردن مشکل هوش هیجانی پایین، کمی انگیزه خود را ارتقا دهید. چراکه این کار باعث می شود تا علاوه بر ایجاد نگرش مثبت در دیگران برای خود، در مقابل چالش ها انرژی و روحیه بالاتری داشته باشید.