برخورد با انتقاد باید به چه صورت باشد؟ به گفته دکتر ماکان آریا پارسا همه ما در طول زندگی خود بارها با انتقادهایی مواجه شده ایم. این انتقادها در زندگی شخصی، فعالیت های کاری، صفحات اجتماعی و… از طریق افراد مختلف بیان می شوند. در نظر اول اکثر انسان ها از شنیدن انتقاد ناراحت می شوند و ممکن است واکنش های خوبی از خود نشان ندهند. حال نحوه برخورد صحیح با انتقاد چگونه است؟ چطور باید در مقابل انتقادهای مختلف واکنش نشان دهیم؟ انتقادها به چند دسته تقسیم می شوند؟ چطور بفهمیم که یک انتقاد منصفانه است یا از روی غرض ورزی های شخصی بیان شده؟ حتما تمامی این سوالات در مورد انتقاد در ذهن شما عزیزان نیز شکل گرفته اند.
در این مقاله قصد داریم نحوه برخورد با انتقاد در شرایط مختلف را به شما عزیزان توضیح دهیم. برای این کار باید ابتدا، منصفانه یا غیرمنصفانه بودن انتقادها را تشخیص دهیم و سپس نحوه برخورد را انتخاب کنیم. اگر در این مسئله دچار مشکل هستید و نمی دانید در شرایط مختلف باید چه واکنشی در مقابل انتقاد از خود نشان دهید، بهتر است تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.
انواع روش های انتقاد پذیری در روانشناسی
همان طور که می دانید نحوه برخورد با انتقاد در افراد مختلف، متفاوت است. انتقاد پذیری در روانشناسی جنبه های مختلفی دارد. برخی افراد پس از شنیدن انتقاد عصبی می شوند، از کوره در می روند و حتی ممکن است پرخاشگری کنند. این افراد دارای آستانه تحمل پایینی هستند و نمی توانند هیچ انتقادی علیه خود را تحمل کنند. برخی دیگر از افراد در مقابل انتقاد، ناراحت می شوند و خود را می بازند. این افراد معمولا از اعتماد به نفس پایینی برخوردارند به همین دلیل پس از هر انتقادی خود را فردی ضعیف و شکست خورده تصور می کنند.
طبق نظر دکتر ماکان آریا پارسا برخی از افراد که اعتماد به نفس بالایی دارند، روش متفاوتی را برای برخورد با انتقاد انتخاب می کنند. این افراد معمولا عاقلانه و منطقی فکر می کنند. می دانند که انتقاد، لازمه پیروزی در هر کاری است. بنابراین ابتدا انتقاد را بررسی می کنند و در صورتی که منصفانه بود، سعی می کنند رفتار یا عملکرد خود را اصلاح کنند. این افراد بهترین واکنش را در مقابل انتقاد از خود نشان می دهند. انتقاد نمی تواند افراد عاقل و منطقی را از پا درآورد بلکه به آن ها دو بال می بخشد تا به سوی موفقیت پرواز کنند.
چطور می توان انتقاد منصفانه را از انتقادهای غیر منصفانه تشخیص داد؟
بر باور دکتر ماکان آریا پارسا یکی از مهم ترین نکات در نحوه برخورد با انتقاد، تشخیص منصفانه یا غیر منصفانه بودن آن است. چطور می توان تشخیص داد که یک انتقاد محترمانه است یا غیر منصفانه؟ باید بگوییم که راه های زیادی برای تشخیص نوع انتقاد وجود دارد. در ادامه برخی از این راه ها را به شما عزیزان معرفی خواهیم کرد.
- در درجه اول، یک انتقاد منصفانه انتقادی است که به صورت محترمانه بیان شود. برای مثال تصور کنید که در حال تهیه یک پایان نامه دانشگاهی هستید. برای این کار باید با استاد راهنمای خود مشورت کنید. پس از تکمیل اولیه کار، پایان نامه را به استاد راهنما نشان می دهید و او ضمن تشکر، ایرادهای کار شما را گوشزد خواهد کرد. چنین انتقادی را نمی توان یک انتقاد غیر منصفانه قلمداد کرد. در واقع استاد راهنما جهت پیشرفت شما در کار این انتقادها را مطرح کرده است. بنابراین اصلاح کار به نفع شما خواهد بود.
- با مطالعه انتقاد پذیری در روانشناسی می توان به راحتی انتقاد محترمانه را از انتقادهای غیرمنصفانه تشخیص داد. برای مثال نحوه برخورد اشخاص حین انتقاد می تواند بیان کننده نوع آن باشد. اگر شخصی انتقاد خود را در کمال ادب، احترام و صمیمیت به شما ابراز کند، نمی توان انتقاد او را غیر منصفانه تلقی کرد. این در حالی است که گاهی برخی از افراد انتقادهای خود را از روی غرض ورزی های شخصی و به صورت کنایه وار مطرح می کنند، در چنین شرایطی می توان انتقاد را غیرمنصفانه تلقی کرد.
- یکی دیگر از راه های تشخیص انتقاد پذیری در روانشناسی بررسی انتقاد است. شما باید به صورت منصفانه و منطقی، انتقاد مطرح شده را مورد بررسی قرار دهید. در این صورت ممکن است به دو نتیجه مختلف دست پیدا کنید. یکی از این نتایج این است که انتقاد مطرح شده به نفع شماست و شما را در مسیر پیشرفت قرار می دهد. اگر به این نتیجه رسیدید می توانید آن را یک انتقاد محترمانه در نظر بگیرید و برای پیشرفت خود از آن استفاده کنید.
بهترین روش برخورد با انتقاد چیست؟
طبق گفته دکتر ماکان آریا پارسا بدون شک درصد زیادی از انسان ها در برخورد با انتقاد واکنش های پرخاشگرانه و زشتی از خود نشان می دهند. این روش به هیچ وجه صحیح نیست. حتی اگر انتقاد مطرح شده غیر محترمانه و غیر منصفانه هم باشد، شما نباید واکنش عصبی از خود نشان دهید. واکنش های عصبی می تواند باعث از دست کنترل شده و حتی زمینه مشاجره را نیز به وجود آورد. اگر جزء افرادی هستید که با کوچک ترین انتقادی از خود واکنش عصبی نشان می دهید، بهتر است اندکی روی رفتار خود کار کنید. برای مثال می توانید تکنیک های کنترل اعصاب و رسیدن به آرامش را یاد بگیرید. مرور اتفاق ها و خاطرات مثبت، ذکر کردن جملات آرامش بخش، کشیدن نفس عمیق، ترک محل و… از بهترین راهکارها برای کنترل اعصاب و حفظ آرامش به شمار می روند.
به طور کلی بهترین راه برخورد با انتقاد، شنیدن و درک صحیح از آن است. طبق نظر دکتر ماکان آریا پارسا پس از شنیدن انتقاد باید ببینید که انتقاد مطرح شده منصفانه است یا غیر منصفانه؟ اگر انتقاد غیر منصفانه بود می توانید از آن بگذرید، اما اگر منصفانه بود باید آن را به عنوان یک فرصت طلایی تلقی کنید. فرد منتقد این فرصت را در اختیار شما قرار داده که کار یا رفتار خود را تصحیح کنید و از آن در جهت پیشرفت استفاده نمایید. در واقع بهترین راه برخورد با انتقاد، استفاده کردن از آن در جهت پیشرفت است.
مراحل پذیرش انتقاد پذیری در روانشناسی
برخورد با انتقاد کاری مهم و حائز اهمیت است. در واقع این کار مراحل مختلفی دارد. در مرحله اول شما باید انتقاد را بشنوید. برخی افراد به کلی در مقابل واژه انتقاد، گارد دارند. این افراد حتی اجازه شنیدن انتقاد را به خود نمی دهند. شما باید بدانید که انتقاد در بسیاری از شرایط می تواند باعث پیشرفت شما شود، پس آن را با دقت گوش کنید. در مرحله بعد باید روی انتقاد مطرح شده فکر کنید. حتما لازم نیست بلافاصله و در کوتاه ترین زمان ممکن، جواب فرد انتقاد کننده را بدهید. باید زمانی در نظر گرفته و روی انتقاد مطرح شده فکر کنید تا بتوانید به بهترین نحوه ممکن با فرد منتقد برخورد کنید.
در مرحله بعدی از نحوه برخورد با انتقاد، به پذیرش اشتباه می رسیم. اگر پس از فکر کردن روی انتقاد مطرح شده به این نتیجه رسیدید که انتقاد درست و منصفانه است، باید اشتباه خود را بپذیرید و سعی کنید خود را اصلاح نمایید. یادتان باشد که اعتراف به اشتباه هیچ گاه از شما فردی حقیر نخواهد ساخت، بلکه مقام شما را بین سایر افراد بالا می برد. شما با پذیرش اشتباه و اعتراف به آن شجاعت، جسارت و انعطاف خود را نشان می دهید. در مرحله بعدی هم باید سعی کنید رفتار یا اعمال خود را به بهترین نحو ممکن اصلاح کنید. در گام آخر نیز بهتر است از کسی که برای شما ارزش قائل شده و از شما انتقاد کرده، تشکر کنید.
خلاصه و جمع بندی مطلب
در این مقاله تلاش کردیم که نحوه برخورد با انتقاد را به شما توضیح دهیم. در مرحله اول تلاش کردیم با مطرح کردن مباحث انتقاد پذیری در روانشناسی، شما را با برخوردهای مختلف افراد در مواجهه با انتقاد آشنا کنیم. در ادامه راه های تشخیص انتقاد محترمانه از انتقادهای غیر منصفانه را به شما توضیح دادیم. پس از تشخیص نوع انتقاد باید روش برخورد را انتخاب کنید.
در ادامه مقاله تلاش کردیم شما را با بهترین راه برخورد با انتقاد آشنا کنیم. مراحل تسلط بر اعصاب، حفظ کنترل و آرامش را نیز به شما آموزش دادیم. همان طور گفتیم که انتقاد می تواند به منزله یک فرصت طلایی برای شما تلقی شود پس باید از فرد انتقاد کننده تشکر کنید. امید است اطلاعاتی که در این مقاله ذکر شد، زمینه آشنایی شما با راه های مقابله با انتقاد را فراهم کرده باشد.
